مارکۆ گیان من به ڕاستی داوای لێبوردن دەكەم ئەگەر لێم تووڕە بوو. کاکی خۆم ئەوەش هەر کێشەی زمانی کوردییه. جار و باره به "کۆ" قسە دەکەن بەڵام مەبەستیان "تاک"ە ، منیش تەنیا مەبەستم خۆم بووه نەک جەنابت.
هێندەش دڵناسک مەبه، شتی ڕاست هەرکەسێك بیڵێ ڕاستە ئیتر با منیش نەیڵێم. بەڕاستی نووسینەکانیشت له دڵ دەنیشن، ئیتر کارێکی باش ناکەی ئەگەر پەیام نەنووسی، بەڵام تکایه باسی کڵاشی هەورامی مەکه.(:
لە سەر وشە‌کەش دەبێ ببووری من پێم وابوو ئەو نووسیویە. بەڵام دەمهەوێ شتێک بڵێم. ئەویش ئەوەیه کاتی خۆی من له سەر شێوەی ناسینەوەی تێکست و هەڵویست وەرگرتنی نووسەرەکە و ناسینەوه به بێ ئەوەی بیبینی و چۆن بزانی چەند تێکست و نووسینەوه هێ هەمان نووسەرن، هێندێک شتم خوێندەوەتەوه و هێندێکیشم ئیلاقە بەو شته بوو. ئێستاش هەرچی سرنج دەدەم به هەڵویستەکەتا و به شێوەی ڕێنووێنی کردنەکەتدا له هەڤاڵێکی زۆر نزیکی من دەچێ. ئیمڕۆ هێندێک بیرم لێ کردەوه و هەرچەنده لای هەڤاڵیکم و دانیشتووین قسە دەکەین، بەڵام ئەم نووسینەم بۆ نووسیت.

بەخوا وێتەنی. هی هی هی
پاشانیش دەستەکانت خۆش و زۆر سوپاس بۆ روونکردنەوەکەت.

دەست خۆش نەمانزانی هۆنەریشی، فرە خاسه.
وەڵێ من تا ئیسا نەمدەزانی هاوماڵی بریک، بەرکه.
هەر بژی و سەرکەوتوو بی.
منیش دەڵێم:

ئەوە تۆی، ئەوە هەر تۆی...

كەسێ بۆ كوردی سووتاوە، ئەوە تۆی، ئەوە تۆی
دراوح لە بریكدا ‌ماوە، هەر تۆی ، هەر تۆی

گوێی بە تانەی كەس نەداوە، تۆی و تۆی، كورە هەر تۆی
لە قوربانی نەترساوە، بێگومان بە، هەر تۆی و هەر تۆی

تەنیا كوردیی گرنگە بە لاوە، ئەوە تۆی، ئەوە تۆی
شەونخوونی بۆ كێشاوە، ئەوەش تۆی، هەر تۆی

هێشتا زۆریشی له ‌باردا ماوە، هەڵبەت تۆی و هەر تۆی
بەو ئومێدەش‌ تا ئێستا ژیاوە، برام من تۆی و هەر تۆی

كه مامۆستا دیاكۆ هاتە قسە مرۆڤ دڵی نەرم دەبێ. بەم "پێشپارێز"ەی سەتڵێ ئاوی كرد به سەر تووڕه بوونەكەماندا و دایمركانینەوه، ماڵی ئاوا بێ.
من یەك پرسیارم له خزمەت جەنابتاندا هەیه، ئەویش ئەوەیه كه بەڕاستی "پێشپارێز" پێشتر له فەرهەنگ و زمانەكەماندا بەكار هاتووه، یان نوێیە؟ ئەگەریش هەبووه، بفەرموو لە كوێ، چونكه منیش پێمخۆشه بیزانم. بەڕاستی من ئەمه یەكەم جاره دەیبیستم.
تێبینی: من لەسەر ئەو كاك هێمن نووسیویه و دەڵێ: حیجز (حجز): جێـگرتن، گرتن. هیچ قسەیەكم نییه. بەڵام به بڕوای من ئەمه تەنیا بۆ كاتێكه جیگەو ڕێگە‌یەك له گۆڕێدا بێ. باشە ئەی ئەگەر ئەم جێگەو ڕێگەیەی تێدا نەبوو، بۆ ئەوەی بنێری شتت بۆ بێ، ئیتر به ڕێگای پەیامێك، نامەیەك و یان به تەلەفوون بێ، چێ؟ ئەوەندەی من بزانم و له فەرهەنگەكەشم پرسیوه، عەرەب بۆ هەموویان دەتوانن "حجز" بەكار بێنن. فەرهەنگەكەی من دەڵێ: هەر چەنده وشەی هاومانا هەیه، بەڵام له عەرەبیدا بۆ ئەوانە هەموویان دەتوانی بڵێی "حخز". ئیتر جیگاو و رێگا بێ، خواردن بێ (ئەگەر بۆت بێنن بۆ ماڵەوه و پێویستت به جێگا نەبوو، واتە هەمان سفارش) یان كارێك بێ وەك جلوبەرگ دووریین و یان چنینی كڵاشه هەورامییەكه، چوونكه به ڕاستی به كوردی وەك خۆشت باش دەزانی، بۆ هەموو ئەمانه وشەی جۆراوجۆر به كارد دێ و زیاتر لە سێ و چوارێكیشن.
ڕەنگه من بەهەڵەدا بچم، بەڵام من به پێی قسەی فەرهەنگەكەم دەیڵێم.
ئەمانەش چەند وێنەن:
جێـگرتن، گرتن: جێمان له هوتل شەڕاتۆن بۆ هەموومان كردووەتەوه.
ناردن، كیاستەن: له كاتۆلۆگی جلوبەرگ دا كراسێكی جوانم دیت و ناردوومه بۆم بێ. واته كراسێكم حجز كردووه.
یەیام، پەیغام: له هێندێك زاراوەدا به كاری دێنن و بۆ وێنه دەڵێن: پەیغامم ناردووه كتێبێكی باشم بۆ بێنن. واته كتێبێكم حجز كردووه.
و هیتد.
بێ زەحمەت ئەگەر دەكرێ لە سەر ئەمانەش روونكردنەوەیەك بده. ئیتر سوپاس و هەر بژیت.

ببوورن من یەک دوو خاڵی چووکه بەڵام گرنگم له بیرچوو باسیان بکەم که به کورتی ئەمانەن:
ـ له دوایین بۆچوونەکانی بەڕێز مارکۆدا له سەرەتای دێڕێ سێهەمدا که دەڵێ:"خۆت گوتەنی". مەبەستی ئەوەیه که تەنیا من واێ پێدەڵێم، یان بۆ خۆم دامتاشیوه. منیش له وڵامدا دەڵێم: مه زۆر ڕقم له داتاشتنی وشەیه و لە سەکۆکانی پێشووی ئەم ماڵپەڕەشدا ساڵانی ڕابردوو ئیشارەم پێ کردووه. ئەگەر بەڕێز مارکۆ چاوی له فەرهەنگه کوردیەکان به تایبەتی فەرهەنگی بابان بکردبایه دیبینی.
ـ له نموونە هێنانەوەکەی من پێکەنینی دێ، بەڵام بەلگەی بۆ پێکەنینەکەی نەهێناوەتەوه، یان نەێنووسیوه له کاتێکی وەهادا که بێگومان ناتواندرێ‌ جێگەگرتنەوه به کار بهێندرێ، ئەی کورد دەبێ بڵێ چی؟ یان ئەگەر کەسێک له کاتالۆگی جلوبەرگدا جووتێک کەوشی حجز کرد، ئەو کاته وشەی "حجز" دەبێ به چی؟ هەزار پێکەنینت بێ، قانع نابم، مەگەر بە بەڵگەوه بنووسی، دەنا من لەسەر بۆچوونەکەی خۆم ماوم.
ـ لە سەر ئەو فارسانەی دانیشتووی کرماشانیش هیوادارم قسەی تۆ راست بێ و هەموویان "كۆچكردوو" بن. چوونکه کۆچکردوو یانێ"مردوو" نەک "کۆچبەر". کرماشانیش ڕاست بەدەردی کەکووک چووه. ئەو فارسانە لەوێن، هیچ جیاوازیان لەگەڵ ئەو تورک و عەرەبانەی که له کەرکوودا نیشتەجێ کراون، جیاوازیان نییه. له هەردوو حاڵەتدا، یەک مەبەست له بەرچاو گیراوه.
سەرکەتوو بی.

1ـپێش هەموو شتێك ئەوەت پێ بڵێم و بڵگەشم هەیه له كۆڕێ زانیاری كورد بۆ خۆیان پەیرەوی ئەو بڕیارانه ناكەن كه بۆ خۆیان دایانناوه. جا بگا به من و هیتر.
2ـ ئەوەش كە دەڵێی: من لەو نموونە بێجێیەی تۆ هیچ حاڵی نەبووم!!!
. بەڕاستی پێت خۆش نییه لێی تێبگەی دەنا زۆر هاسانه. جارێكی دیكەش من لێرەدا به ساناتر دەیڵێمەوه باشه بۆ شتی دیكه ئەگەر داوای بكەی خۆ ناڵێی خێگەم بۆ گرەوه با 2 شیش كەبابم بۆ بێنن. خۆ ئەمه ئیتر چیگا گرتنی ناوێ، تۆ سفارشت داوه. ئیتر ئەمه لێ حاڵێ بوونی گەرەكه؟!
3ـ ئەوەش به پێخۆشبوونی من و تۆ نییه. وشەی قەرزكراو له هەموو زمانێكی دونیادا هەیه، ئەگەر وا نییه، بێ زەحمەت 1 تاقە زمان ناوبەره كه ئەم كارەی نەكردبێ. من و تۆ پێمان خۆش بێ یان نە، ئەو وشەیه له لایە‌ن چەند میلیۆن خەڵكی كورد زمانەوه بەكار دێ، خۆ تۆ ناتوانێ پێیان بڵێی ئەوه كوردی نییه دەبێ فەڕەیدەن. دەنا باشه تۆ بەڵگەت بۆ ئەوه چیه كه ئەو وشه له بنەڕەتدا كوردی نەبێ و ئێمه به زۆری به سەرزمانێكی دیكەی بێگانەیدا بسەپێنین. به بڕوای من ئەم جۆره بڕیاردانه زۆر نەپڕ و نەگونجه.
تێبینی: ئەو فارس زمانانەش كه جەنابت ئیشارەت پێ كردوون، هەوەڵەن كۆچ كردوو نین و به مەیلی خۆیان نەهاتوون (ڕەنگه ژمارەیەكی زۆر زۆر زۆر كەمیان) و حكومەت به قەستی و به تاكتیك لەوێی خزاندوون و به خۆشییەوه كرماشانیش پڕ نییه، بەڵكوو ئەوانه ژمارەیان زۆرێش نییه و كارمەند و كارگەری شیركەتەكان و چڵكاوخۆری ڕژێمن.

مارکۆ ئەوه لە کوێوە پەیامەکەێ تۆ وەپێشتر کەوت، خۆ کاتێک من کاتژمێر 04:51 وەڵامم دایەوه کەسی دیکە‌ وڵامی نەدابووەوه، دەنا ئەگەر بمزانیایه بەو شێوه جوانه وڵام دەدەیەوه من وڵامم نەدەدایەوه. بژیت.
بەڵام لە سەر تێبینی‌یەکانت:
1_ هەموو کڵاشێک نابێ به کڵاش. ئەی بەت بیستووه که کورد دەڵێ: دۆم بێ و کڵاش بۆ خۆی بکا! مەبەست ئەوەیه زۆر به دڵ و گیانەوه خۆیان لەگەڵ‌خەریک دەکەن و زۆر جوانتر لەوانەی که دێنە بازاڕەوه دەیچنن.
من کڵاشم بۆ وێنه هێنایەوه، دەنا ئەگەر داوای چای بکەی ئەوجار دەڵێی: ڕامسپاردووه له چایخانەکەی ئۆسا هێمن، چەند چایی بێنن. ئیتر لەو کاتەدا ناتوانین بڵێن: له چایخانەکەی ئۆسا هێمن دا "جێگام گرتووەتەوه بۆ ئەوەی چەن چایی بێنن.
2ـ هەرگیز هەتاکوو بەدڵنیایەوه نەزانی سەرچاوەی وشەکه له کوێوه هاتووە و فارسەکانیش چۆن و لە‌ کوێوه هێناویانه بە دڵنیایەوه نەیکە‌ بە هی فارسان! بە ڕاستی کێ دەزانێ لە کۆنەوه هی کوردان نەبووه و ئەوان کردوویانه به هی خۆیان. له گەورەترین شاری کوردستانی گەورەدا که کرماشان بێ دەتوانم بڵێم تەنیا "سەفارش" بەکار دێ، چۆن دەڵێی: "لە كوردیدا به ‌هیچ شێوەیەك 'سەفارش' نییه"‌؟! پاشانیش زمانی فارسی تەنیا زمانێکه که لە ڕۆژهەڵاتی كوردستاندا به شێوەی فەرمی دەخوێندرێ. خۆ خەڵکی بۆیان نییه بە شێوەی فەرمی زمانی دیکه بخوێنن!
ـ له نموونە هێنانەوەکانیشدا زۆر سوپاس، بەڵام ئەوانه وشەی تێکەڵاو (مرکب)ن دەتواندرێ به هەردوو شێوه بنووسرێن و کەسیش بەهەڵەیان دانانێ. ئیتر ئەوه به حەز و مەیلی نووسەر کەوتووه و تاکوو ستانداردێکی چەسپاو بۆ نووسینی ڕێزمان و شێوەی نووسینی وشەی کوردی له لایەن کۆڕێکی ئاکادمیکرەوه نەخرێتە بەردەست، هەر دوو شیوه نووسینەکه ڕاستن.
تێبینی: داوی ئەو نووسینانەی سەرەوه من هاتمە سەر ئەو باوەڕه که وشەی "حجز"ی عەرەبی هاومانای له کوردید زۆره، دڵنیاشم که له زاراوەکانی دیکەدا "پەیغام" و ...یش دەست دەکەوێ.

١- كڵاشی هە‌ورامی ئەوەندە زۆر بووگە، پێویست بە ڕاسپاردن ناكا :)

٢- لە كوردیدا به ‌هیچ شێوەیەك 'سەفارش' نییە، بەڵكوو وەك هێمات بۆ كردووە لەسەرەوە بەتەواوی فارسییە، بەڵام كوردیان ناچار كردووە لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان كە بەكاری بێنن. چونكە لەوێ زمانی كوردی بەفەرمی ناخوێندرێ.

٣- (قەویتی كردن یان قەوینتی كردن)یش هەر بە واتای "ڕاسپاردن" دێن.

٤- ئەمانە ئاوا بنووسرێن ڕاستترە:
عەرەبێ یە : عەرەبییە
چوونكە: چونكە
لە فارسی دا: له ‌فارسیدا
فەرانسی: فەرەنسی، فەرانسەیی، فەرەنسایی
حیجز کردن:حیجزکردن
چووتێك: جووتێك
هیوادرام: هیوادارم (دیارە پەلەت كردووە)
یارمەتی دەرێكی: یارمەتیدەرێكی

ئازیزان سلاوتان لە بیت. زۆر سودم لە قسەکانتان بینی بو وشەی حجز.
دژی هیچ کامتان نیم. بەس بەخوا پیشنیارەکەی کاک دیاکۆم زۆر بە دلە.
من لای خوم لەمە بەو لاوە زمانم ببرن ناڵیم حیجز، هەر ئەڵیم "پێشپارێز". دلنیام چەند جاری بیلێمەوە هەمو کەس لیم تی دەگا. هیچ قورسیش نابێت.
دەستی هەموتان خوش بێت بە تایبەت کاک دیاکۆ.
ئاخ ئەحمەد موختار و قانع و هێمن لە کوێن کورد ببینن کە لە سەر ئینتەرنەت چۆن حەشر دەکات
هەر بژین

1ـ کاکه هێمن گیان پێم وابێ، یان به گاڵته ئەو وڵامەت داوەتەوه یان بە قەستی پیتی "ج"ت پەڕاندووه! هی هی هی.
ئەگەر به ئەرک نەبێ و به گاڵته وات نەنووسیوه، سەیرێکی دیکەی پرسیارەکە بکه. من پێم وابێ عەرەبێ یه، چوونکه له فارسی دا وشەیەکی فەرانسی له بەرانبەر ئەم وشەیەدا بەکار دێنن ئەویش "رزرو" یە و بۆ حیجز کردن دەڵێن "رزرو کردن" یان هەمان "سفارش دادن"ه.
2ـ له ناوچەی ئێمه بۆ وشەی "حیجز" وشەی "سپاردن، ئەسپاردن، ڕاسپاردن" بەکار دەبەن، دیاره هێندێک جاریش دەڵێن "سەفارش" بەڵام ئەمه زۆرتر له فارسیەکەی دەچێ.
3ـ نموونه: ڕامسپاردووە لای خەجێ دۆم چووتێک کڵاشی هەورامیم بۆ بێرن.‌
هیوادرام توانیبێتم یارمەتی دەرێکی چووکه بووبم.

كاك هێمن،
وشەكە ئەوە نییە كە تۆ تێگەیشتوویت، ئەگەر بەوردی سەیرێكی دیكەی ناونیشانی بابەت بكەیت، بۆت دەردەكەوێت كە وشەكە "حیجز"ە.

كاك ڕێبوار،
ئەو وشەیە لە زمانی عەرەبییەوە وەرگیراوە و ئاواش دەنووسرێت (حجز) كە بە واتا‌ی گرتنی جێگا دێت لە شوێنێك، بۆ نموونە لە نووسینگەی گەشتوگوزار ئەو كارە (حیجز) ئەنجام دەدەی تا لەناو فڕۆكه، پاس، كەشتی و میوانخانە (ئوتێل، هوتێل) و هتد... شوێنێكی مسۆگەرت هەبێت بۆ گەشتكردن و حەسانەوە.

كەواتە:
حیجز (حجز): جێـگرتن، گرتن
بە ئینگلیزی پێی دەڵێن "reservation" و فارسانیش لەمەوە "رزرو"یان وەرگرتووە كە بە "ڕێسێرڤ" بێژەی دەكەن. ئای كە گوناحن! "ڤ"یان نییە و بۆ ئەم دەنگەش هەر لە "و" كەڵك وەردەگرن.

كاك هێمن،
وشەكە ئەوە نییە كە تۆ تێگەیشتوویت، ئەگەر بەوردی سەیرێكی دیكەی ناونیشانی بابەت بكەیت، بۆت دەردەكەوێت كە وشەكە "حیجز"ە.

كاك ڕێبوار،
ئەو وشەیە لە زمانی عەرەبییەوە وەرگیراوە و ئاواش دەنووسرێت (حجز) كە بە واتا‌ی گرتنی جێگا دێت لە شوێنێك، بۆ نموونە لە نووسینگەی گەشتوگوزار ئەو كارە (حیجز) ئەنجام دەدەی تا لەناو فڕۆكه، پاس، كەشتی و میوانخانە (ئوتێل، هوتێل) و هتد... شوێنێكی مسۆگەرت هەبێت بۆ گەشتكردن و حەسانەوە.

كەواتە:
حیجز (حجز): جێـگرتن، گرتن
بە ئینگلیزی پێی دەڵێن "reservation" و فارسانیش لەمەوە "رزرو"یان وەرگرتووە كە بە "ڕێسێرڤ" بێژەی دەكەن. ئای كە گوناحن! "ڤ"یان نییە و بۆ ئەم دەنگەش هەر لە "و" كەڵك وەردەگرن.